“İmamlar/Halifeler Kureyş’tendir” İddiasının Kritiği
Prof. Dr. İsrafil BALCI
Bu makale, Sakîfe’deki başkanlık müzakereleri sırasında Ebû Bekir tarafından söylendiği iddia edilen “İmamlar Kureyş’tendir” sözünün Hz. Peygamber tarafından söylenip söylenmediğini ele almaktadır. Sünnî gelenekte başkanın/idarecinin Kureyş’ten olması gerektiği iddiası, Şia’nın İmamet doktrinine alternatif olarak üretilip Emevîler döneminde hadîs formuna sokulmuş ve kaynaklara girmiştir. Şiî gelenek idareciliği İmâmet olarak niteleyip bunun Ehl-i Beyt’e ait bir hak olduğunu iddia ederken, Emevîler döneminde Ehl-i Beyt yerine Kureyşîlik kavramı kullanılmış, Abbâsîler döneminde ise imâmet yerine hilafet tanımlaması kullanılarak, yöneticinin/halifenin Kureyş’ten olması gerektiği iddiası temellendirilmiştir. Halifelik makamı başlangıçta herhangi bir dini statüye sahip değilken Emevîler döneminden itibaren dinî bir misyona dönüştürülmüştür. Aynı anlayış Abbâsîler tarafından da benimsenmiştir. Emevîler ve Abbâsîlerin bu kuruma dinî kimlik kazandırma çabalarının arkasında Ehl-i Beyt’in ve Arap olmayan Müslümanların yönetim veya yöneticilik taleplerini engelleme hedefi etkili olmuştur.
